HOP - het boek
HOP – het boek
Hè hè, eindelijk weer eens een goed boek over biergeschiedenis en biercultuur. Ditmaal met het zwaartepunt in ‘Holland’, maar toch, veel Vlamingen kunnen er veel uit leren. Zoals de komst van hop- of hoppebieren naar Brabant en Vlaanderen en waar de grote voorbeelden vandaan kwamen en hoe dat allemaal zo kwam. De schrijver, docent geschiedenis, heeft kosten noch moeite gespaard om er een gedegen ‘bierboek’ van te maken. Ditmaal eens géén Inhoudsloos koffietafelboek vol marketingplaatjes, maar een jarenlange studie en archiefonderzoek waaruit een perfecte bron aan échte gebeurtenissen ontspringt. Verhalen niet makkelijk oplepelbaar, maar het resultaat van gedegen studie en een zucht van de auteur naar ‘hoe zat het nu werkelijk in elkaar?’. We zien dat België de ‘Hollanders’ best een beetje dankbaar mag zijn voor de biervernieuwing anno 13e en 14e eeuw en dat de Vlaamse en Brabantse brouwers wat terughoudender waren voor het experiment waarin de ‘Hollanders’ zicht volpassie en overgave stortten, als het huidige Amerikaanse opportunisme in de brouwsector. Die zucht naar expansie liep hand in hand met de economische voorspoed tot 1600. Niet alleen de ommekeer in De Opstand (ook bekend als Tachtigjarige Oorlog) maar ook de omslag in de bierproductie en (vooral) consumptie. Waar het eerst het volledig opdrogen van de bierexport was, was het vervolgens met de oprichting van de VOC [1602] het helemaal klaar. Brandewijn, graanjenever, koffie, thee en chocoladedrank namen de plaats van bier in de drankenmarkt over. In belangrijke brouwcentra als Delft en Gouda stortte de export naar het ‘Zuiden’ volledig in - het ging van honderden brouwers naar zowat nul - Haarlem volgde niet lang daarna.
Het adagium voor de opkomst van brouwen in Nederland is toch vooral: waar handel is, is (ook) bier, maar met dit verschil dat de verschillen zich veeleer uitdrukten tussen West en Oost-Nederland dan tussen de Noordelijke en Zuidelijke-Nederlanden. Dit laatste was pas het geval na De Opstand 1566/1568. Onder opperbaas Filips II gieren de geloofstwisten uit de hand en droogt export op. Heel jammer voor de Belgen, want ze waren verzot op Hollandse hopbieren én op Goudse kuit. België (Zuidelijke-Nederlanden) komt dan vrij geïsoleerd te liggen tussen de Republiek der Zeven Provinciën (Nederland) en Frankrijk en is vooral op zichzelf aangewezen. Juist op dát moment ontstaat de eerste Gouden Biereeuw in de Zuidelijke of Oostenrijkse Nederlanden, die in feite door figuren als Gilbert Van Schoonbeke in Antwerpen al een halve eeuw eerder was ingeluid. Hier ligt ook het breekpunt voor het boek HOP, want auteur Alberts stopt hier z’n relaas wellicht om het later nog eens op te pakken met een boek over de redding van de Nederlandse biercultuur halverwege de 19e eeuw, de komst van pils.
De zeer leerzame uitgave is werkelijk een must voor de bierliefhebber én bierleraar, want wie het verleden kent, kent de toekomst. Naast de opkomst van hopbier wordt er natuurlijk veel meer besproken. Zoals het oude en traditionele brouwproces, hoe Hollands hopbier niet enkel in België terecht kwam maar ook op de Britse Eilanden. Wat voor de Vlaamse lezers zeker interessant is zijn zaken als het ontstaan van gilde (ambachten en naties), de overgang van gruutrecht (impost) naar bieraccijns (ongeld). Ook het loslaten door de stadsmagistraten van de strakke regels verliep in Holland totaal anders dan Vlaanderen en Brabant.
HOP door Leendert Alberts is een uitgave van Prometheus en te koop bij elke goede boekhandel.